شرح منظومه/جلد دو
از ویکی مطهر
نمایه‌ها
تعریف علت و معلول و تقسیم علت به ناقصه و علت مستقله صفحه 11
تقسیم و تعریف علل چهارگانه ( علت غائی , علت فاعلی , علت مادی و علت صوری ) صفحه 13
علل مصونیت قرآن از تحریف به استناد آیه 46ـ44 سوره الحاقه صفحه 13-15
تعریف استعداد یا امکان استعدادی صفحه 16
بیان اختلاف نظر قدما و بعض از فلاسفه جدید در ماهیت اشیاء و ملاک و مناط حقیقت و نوعیت آنها صفحه 17
نظریه فلاسفه حس گرا و غیر حس گرا در مورد قلمرو علم و فلسفه در تشخیص ملاک حقیقت و نوعیت موجودات صفحه 18
فرق قوه و استعداد در اصطلاح فلاسفه صفحه 19
فرق ماده و علت مادی صفحه 20
نحوه ارتباط میان گذشته و آینده ( قوه و فعل ) صفحه 21
رابطه علت صوری و علت مادی صفحه 24
اختلاف نظر حکماء مشاء و حکماء اشراق در نحوه ترکب جسم صفحه 25
اختلاف حکماء مشاء و حکماء اشراق در نحوه ارتباط قوه و فعل و منشا خارجی آنها صفحه 25
نظر سید صدرالدین شیرازی و ملا صدرا در مورد نحوه ترکب جسم از ماده و صورت (ترکیب اتحادی ) صفحه 27
تفاوت ترکیب فلسفی و ترکیب طبیعی (پاورقی) صفحه 27
توضیحی پیرامون ترکیب اتحادی و انضمامی (پاورقی) صفحه 28
اشکال بر قانون علل چهارگانه ارسطوئی از راه تعریف ماده به محل صورت صفحه 29
معنی ترکب جسم از ماده و صورت در اصطلاح فلسفه و علم و بیان عدم قیاس هر یک بر دیگری صفحه 33
خلاصه ای از نظرات فلسفه در مورد رابطه ماده و صورت (پاورقی) صفحه 33-34
چگونگی رابطه علت غائی و علت فاعلی صفحه 35
چگونگی رابطه علل خارجی و علل داخلی صفحه 36
اهمیت بحث علت غائی در فلسفه و بیان نظرات در این زمینه صفحه 39
نظر ابن سینا در مورد اهمیت مبحث علت غایی صفحه 39
رابطه علت غایی با جهان بینی انسان صفحه 39
نظرات فلاسفه الهی و مادی در مورد غایتمندی و افعال ارادی و غیرارادی موجودات و ادله آنها صفحه 39-41
چگونگی رابطه علت فاعلی و علت غائی صفحه 41
تقسیم حرکت به حرکت قسری و طبعی و معنی هر یک صفحه 43
اثبات عدم دوام و عدم اکثریت حرکت قسری در جهان صفحه 43
تقسیم حرکت از لحاظ فاعل و مبدء به حرکت ارادی و طبیعی از نظر فلاسفه (پاورقی) صفحه 43
مبنای تقسیم حرکت طبیعی به حرکت طبعی و قسری (پاورقی) صفحه 43
تفاوتهای حرکت قسری و طبعی صفحه 45-48
جریان حرکت قسری و طبعی و تمامی معقولات صفحه 47
نظر ابن سینا در مورد دوام حرکت قسری در خلا صفحه 47-48
اشکال بر حرکت طبعی و قسری از جهت منسوخ و بی اعتباری آنها و پاسخ به آن صفحه 49
اختلاف نظر دانشمندان در مورد نیاز حرکت به نیرو و محرک در ابتدا و یا ادامه صفحه 50-52
عمومیت اصل علیت غائی بر سراسر هستی و مخلوقات و پاسخ به اشکالات وارده در این زمینه صفحه 53
معنی علت غائی از نظر حکمای الهی صفحه 56
رابطه غایت و ذی غایت از نظر فلاسفه و متکلمین (پاورقی) صفحه 60
معنای غایت داری افعال مجردات و ذات باری تعالی صفحه 61-63
رد تقسیم حرکت به طبعی و قسری از سوی فیزیکدانان و ارائه نظریه جبر در حرکت ازسوی آنان صفحه 64-66
تفسیر فلسفی حرکت از نظر علماء قدیم و جدید صفحه 66
نتیجه عملی و وجه اختلاف نظر علمای قدیم و جدید در باب حرکت صفحه 68
دو تقریر از برهان حرکت از نظر فلاسفه اسلامی صفحه 70
اصول برهان حرکت منسوب به ارسطو و بیان مخالفین هر یک از این اصول صفحه 73
بیان فرضیه هائی در مساله احتیاج حرکت به قوه محرکه صفحه 74
تقریر شبهه عبث و اتفاق در مورد اصل علت غائی و جواب آن صفحه 79
معنی کلمه غایت در اصطلاح فلسفه صفحه 81
اقسام قوای وجود انسان ( قوای عامله قوای شوقیه , قوای مدرکه ) صفحه 83
بررسی رابطه قوه عامله و قوه شوقیه و قوه مدرکه با یکدیگر در انسان صفحه 83
مراتب قوه مدرکه انسان صفحه 87
نقش قوای مدرکه , عامله و شوقیه در افعال انسان و میزان هماهنگی بین این قوا صفحه 88-89
رابطه بین قوای وجودی انسان و غایت آنها صفحه 90
معانی اصطلاحات عبث , باطل , عادت قصد ضروری و گزاف در فلسفه صفحه 93
تصویر عبث در افعال انسان و رد این شبهه از اصل عمومی علت غایی و وجود غایت برای تمام هستی صفحه 93-97
معنی الهیات بالمعنی الاخص و الهیات بالمعنی الاعم در اصطلاح حکماء اسلامی صفحه 101
تقسیم فلسفه و علوم به نظری و عملی و بیان اقسام هر یک از آنها صفحه 102
علت نامگذاری الهیات بالمعنی الاعم به علم اعلی و علت نامگذاری فلسفه اولی به الهیات صفحه 103
معنی متافزیک و ماوراء الطبیعه و بررسی منشا اشتباه نامگذاری فلسفه اولی به ماوراء الطبیعه صفحه 105
موضوع فلسفه اولی ( علم الهی ) صفحه 108
تعریف امور عامه و بررسی اقسام صفات اشیاء صفحه 110
تعریف و ریشه یابی لغت فلسفه و بیان فرق آن با علم صفحه 111
تعریف فلسفه علمی و نقدی بر آن صفحه 115
اشاره به نقش ضعف فلسفه الهی غرب در روگردانی اروپا از فلسفه صفحه 116-117
بررسی راههای خداشناسی ( فطرت , راه خلقت و راه فلسفه ) صفحه 118
طرح مسئله فطرت خداجویی در قرآن کریم آیه 30 سوره روم صفحه 119
تفکر در آفرینش به عنوان راه خداشناسی (داستان حضرت ابراهیم) در قرآن آیات 74ـ79 سوره انعام صفحه 120-121
نقش تفکر در نظام هستی در خداشناسی صفحه 121-123
نقش توجه موجودات به غایت و اهداف و اصل هدایت و راه یابی عمومی در خداشناسی انسان صفحه 123-124
هدایت و راه یابی عمومی موجودات در آیات 3 سوره اعلی و سوره طه صفحه 124
رد نظریه عدم قبول بدیهیات عقلی (پاورقی) صفحه 125-126
مراحل اثبات ذات و صفات الهی در فلسفه (مراحل خداشناسی) صفحه 126-127
توضیح برهان سینوی و برهان صدیقین در رابطه با خدا شناسی صفحه 127
تعریف مفهوم واجب الوجود صفحه 127
نقش مبنای اصالت وجود و وحدت وجود در برهان صدیقین ملاصدرا (پاورقی) صفحه 130-131
همراهی خداوند با تمامی موجودات از آیات 4 حدید و 7 مجادله صفحه 130-131
تعریف مفهوم واجب الوجود و نقدی بر تصور دانشمندان مادی از مفهوم واجب الوجود صفحه 135
شرح اشعار بخش الهیات بالمعنی الاخص از کتاب منظومه حاجی سبزواری صفحه 135-181
تصور مادیگرایان و الهیون و ومتکلمین از واجب الوجود صفحه 136-138
ملاک بی نیازی وجود ذات حق از نظر فلاسفه و متکلمین صفحه 137-138
معنای بذاته و لذاته در واجب الوجود از دیدگاه صدر المتالهین صفحه 138
تعریف حیثیت تعلیلیه و واسطه در ثبوت و حیثیت تقییدیه و واسطه در عروض صفحه 139
بررسی ملاک نیازمندی موجودات به علت و ملاک بی نیازی در واجب الوجود صفحه 143
تفاوت دیدگاه بوعلی سینا و صدر المتالهین در ملاک نیازمندی موجودات به علت و بی نیازی واجب الوجود صفحه 146
تحقیقی پیرامون علت ضرورت وجود برای واجب الوجود ( علت نخستین ) صفحه 149
نقدی بر فلاسفه غربی بر اساس ملاک فکری بوعلی و ملاصدرا در مورد سئوال از علت واجب الوجود صفحه 151-153
تحقیقی پیرامون صفات واجب الوجود صفحه 154
نظر معتزله و اشاعره درباره صفات واجب الوجود ( خدا ) صفحه 156
نظریه حکمای اسلامی درباره صفات خدا ( واجب الوجود) صفحه 157
صورت امکان یا امتناع وحدت شی و تعدد صفات صفحه 157-158
شرایط اتصاف موجود به صفات ( تفاوت واجب الوجود و مخلوقات مادی در اتصاف به صفات ) صفحه 158
اثبات وجود واجب از طریق برهان حرکت ( برهان طبیعیون ) صفحه 159
تقریر برهان حرکت ( برای اثبات وجود خدا ) از راه حرکت نفس صفحه 161
اثبات صانع از راه حدوث عالم و نقد فلاسفه بر تقریر و بیان متکلمین بر این راه و پاسخ آن صفحه 164
اثبات یگانگی ( توحید ) ذات حق تعالی صفحه 167
بررسی وحدت و کثرت در واجب الوجود صفحه 168-171
بیان شبهه ابن کمونه در رابطه با عدم ترکب دو واجب الوجود و دفع آن صفحه 172
جایگاه طبیعیات در اسفار ملاصدرا صفحه 178-179
ترتیب مباحث طبیعیات در شفای بوعلی و منظومه حاجی سبزواری صفحه 179
ترتیب مباحث سماع طبیعی از مبحث طبیعیات منظومه حاجی سبزواری صفحه 179-180
معنی سماع طبیعی و علت نامگذاری آن در فلسفه صفحه 180
فرق جسم طبیعی در اصطلاح فلسفه با جسم تعلیمی در اصطلاح ریاضی دانان صفحه 185
بیان آراء و اقسام در حقیقت جسم طبیعی صفحه 185
شرح بخشی از مباحث سماع طبیعی منظومه حاجی سبزواری صفحه 185-227
نظریه متکلمان اسلامی در مورد اجزاء تشکیل دهنده جسم طبیعی صفحه 186-187
اقسام مباحث طبیعیات در کتب فلسفی صفحه 187
نظر منسوب به نظام درباره جسم طبیعی صفحه 187
نظر ذی مقراطیس حکیم مشهور یونانی درباه جسم طبیعی صفحه 188
نظریه فلاسفه در مورد اجزاء تشکیل دهنده جسم طبیعی صفحه 188-189
نظر فیلسوف محمد شهرستانی درباه امکان پایان پذیری انقسام جسم طبیعی صفحه 189
تفاوت دیدگاه اشراقیون با مشائین در باره انقسام جسم طبیعی صفحه 190
مؤسس مکتب رواقی ـ زنون قبرسی صفحه 191
اشکال بر مرحوم حاجی سبزواری از جهت اطلاق رواقیون بر افلاطون و پیروان او صفحه 191
نظر حکماء اشراقی و حکماء مشائی درباره اثبات هیولا ( ماده اصلی یا ماده المواد ) صفحه 192
نظر شیخ اشراق در مورد هیولی صفحه 192
نقدی بر حاجی سبزواری در انتساب انکار ترکیب جسم طبیعی از ماده و صورت به افلاطون صفحه 192
اختلاف نظر ارسطو و افلاطون در مورد صورت جسم طبیعی صفحه 192
اثبات هیولی اولی به اصطلاح مشائین از راه برهان فصل و وصل صفحه 195
نقد و بررسی برهان فصل و وصل صفحه 197
ارزش برهان فصل و وصل برای اثبات ترکب جسم از ماده و صورت بر اساس نظریه صفار صلبه ذیمقراطیس صفحه 197-198
میزان صحت و بطلان نظریه ذیمقراطیس و فلاسفه در مورد جسم طبیعی و اجزای آن از نظر علوم تجربی صفحه 199
مفهوم اتصال و انفصال در برهان فصل و وصل صفحه 199-203
مساوقت وحدت اتصالی با وحدت شخصی صفحه 203-204
رابطه متقابلین با یکدیگر و امکان ورود متقابلین بر شی ثالث صفحه 204
تعریف هیولی از نظر حکماء مشائی صفحه 205
اثبات هیولی به اصطلاح مشائین از راه برهان قوه و فعل صفحه 206
نقد عقیده متکلمین درباره اجزاء لایتجزی ( نظریه جوهر فرد ) صفحه 209
ابطال نظریه جوهر فرد از راه برهان تفکک و برهان نفی دائره صفحه 210
رد نظریه نظام درباره ترکیب جسم از ذرات لایتجزی و لایتناهی از راه برهان قطع و تناسب صفحه 218
رد نظریه ذیمقراطیس درباره ترکب جسم از ذرات صغار صلبه صفحه 221
دیدگاههای مختلف پیرامون تناهی یا عدم تناهی ابعاد عالم جسمانی صفحه 226
برهان سلمی در اثبات تناهی ابعاد عالم جسمانی در اشعار منظومه حاجی سبزواری صفحه 226